Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên - Cổng thông tin điện tử Phổ biến giáo dục pháp luật

Quyền bầu cử là một trong những quyền chính trị cơ bản, thể hiện trực tiếp quyền làm chủ của nhân dân đối với nhà nước và xã hội trong tiến trình xây dựng và phát triển nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các quy định về quyền bầu cử không chỉ là ghi nhận quyền cơ bản của công dân, cách thức cơ bản nhất để nhân dân tham gia vào việc xây dựng chính quyền mà còn phản ánh quá trình mở rộng, hoàn thiện dân chủ theo từng giai đoạn lịch sử. Hệ thống các bản hiến pháp qua các thời kỳ là minh chứng rõ nét cho sự phát triển đó.

Trong những năm qua, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã mang lại nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở. Bên cạnh các nhóm tiêu chí về hạ tầng, kinh tế, văn hóa - xã hội, tiêu chí “Tiếp cận pháp luật” tiếp tục được xác định là yếu tố then chốt, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, thúc đẩy dân chủ ở cơ sở, xây dựng chính quyền liêm chính, phục vụ.

Ngày 27/6/2025, Quốc hội ban hành Luật số 97/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Việc một luật sửa đổi nhiều luật là hình thức lập pháp đang ngày trở nên phổ biến hiện nay để đảm bảo tiến độ xây dựng và hòan thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác xây dựng thể chế theo Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị.Luật số 97/2025/QH15 được ban hành nhằm triển khai Nghị quyết số 203/2025/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 về Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đoàn thể, các quy định của các luật có liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; nội dung có tính chất sửa một “chùm” luật để đảm bảo tính thống nhất với các nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là nhiệm vụ chính trị - pháp lý hệ trọng, có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Trong đó, quyết định về hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp là nội dung cực kỳ quan trọng, quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi; các quy định chuyển tiếp cần đảm bảo tính toàn diện, chi tiết, khả thi để hệ thống chính trị vận hành thông suốt và đời sống người dân ít bị ảnh hưởng nhất.

Ngày 05/5/2025, Quốc hội khóa XV đã thảo luận và thông qua Nghị quyết số 194/2025/QH15 với 452 đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành (chiếm tỷ lệ 100% số đại biểu có mặt và 94,56% tổng số đại biểu Quốc hội). Theo đó, Quốc hội đã quyết định xem xét sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị với phạm vi sửa đổi tập trung vào các quy định của Hiến pháp năm 2013 về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và việc phân định đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương.

Theo Điều 1 Luật Công đoàn năm 2024, Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân và của người lao động, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, là thành viên trong hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; đại diện cho công nhân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động (sau đây gọi chung là người lao động), cùng với cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, tham gia các phong trào thi đua, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Và để tương thích với nội dung sửa đổi tại Điều 9 của Hiến pháp thì tổ chức Công đoàn và quyền đặc biệt của các tổ chức chính trị - xã hội (quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của Quốc hội) là một trong các nội dung sửa đổi của dự thảo Nghị quyết.

Trong thời đại chuyển đổi số sâu rộng, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một trong những công nghệ nền tảng làm thay đổi căn bản cách vận hành của bộ máy quản lý nhà nước. AI không chỉ hỗ trợ phân tích, dự đoán, tối ưu hóa quy trình mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tự động hóa nhiều quyết định hành chính.
Tuy nhiên, cùng với những cơ hội lớn lao, việc ứng dụng AI trong khu vực công cũng đặt ra những thách thức pháp lý mới đòi hỏi sự cẩn trọng, trách nhiệm và sự hoàn thiện kịp thời hệ thống pháp luật.

Phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số (DTTS) là một trong những nhiệm vụ, mục tiêu quan trọng trong tình hình mới, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Phát triển nguồn nhân lực DTTS phải được thực hiện một cách đồng bộ từ các chính sách chung trong điều hành kinh tế vĩ mô đến chính sách khuyến khích, động viên người DTTS tự lực vươn lên, làm chủ cuộc sống, làm chủ địa bàn và vươn mình qua giới hạn bản làng.
Trong chủ trương chung đó, lĩnh vực đào tạo luật cũng cần có những định hướng, giải pháp để luật pháp có thể đến với đồng bào bằng những cánh tay nối dài của chính sách và bằng chính các hoạt động nghiệp vụ, năng lực công tác của người dân bản địa là người DTTS, hoặc biết tiếng DTTS được đào tạo chuyên ngành luật. Từ đó xác định trọng tâm của chính sách thu hút, sử dụng sinh viên, học viên là người DTTS hoặc biết tiếng DTTS tốt nghiệp tại các cơ sở đào tạo luật về công tác tại vùng đồng bào DTTS và miền núi, tạo nguồn báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật.

Nhiệm kỳ 2021-2026, Chính phủ thường xuyên có những chỉ đạo sâu sát, quyết liệt về công tác xây dựng thể chế. Sự trăn trở của người đứng đầu Chính phủ về công tác xây dựng pháp luật, tháo gỡ các "điểm nghẽn" của thể chế thực sự là thông điệp nối dài, khơi dậy trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn hướng tới mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Ngày 12/03/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 571/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp. Ban Chỉ đạo có rất nhiều nhiệm vụ phải triển khai ngay trong đó nhiệm vụ hết sức nặng nề là xây dựng đề án sáp nhập tỉnh, xã, bỏ cấp huyện tại Kết luận 127-KL/TW của ủa Bộ Chính trị, Ban Bí thư ngày 28/2/2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Ngày 19/02/2025, Quốc hội khoá XV tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 đã thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/4/2025 (gọi tắt là Luật năm 2025). Việc ban hành Luật nhằm tiếp tục thể chế đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là chủ trương đổi mới tư duy, đổi mới quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL), đồng thời, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi, dễ tiếp cận, hiệu lực và hiệu quả; khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

(Tiếp theo) Bám sát ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, ý kiến kết luận của Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp, Đề án đổi mới quy trình xây dựng pháp luật của Đảng đoàn Quốc hội, Chính phủ đã thể chế hóa, quy phạm hóa thành các quy định cụ thể trong dự thảo Luật và tập trung 07 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật: (i) tiếp tục đơn giản hóa hệ thống VBQPPL; tăng cường kiểm soát quyền lực trong xây dựng và thi hành pháp luật; phân định rõ thẩm quyền ban hành VBQPPL của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và văn bản dưới luật; (ii) bổ sung hình thức nghị quyết quy phạm pháp luật của Chính phủ; (iii) đổi mới việc xây dựng Chương trình lập pháp của Quốc hội; (iv) đổi mới quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL; (v) đẩy mạnh phân cấp gắn với tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan chủ trì soạn thảo; (vi) quy định việc chịu trách nhiệm đến cùng của các cơ quan trình dự án luật; (vii) hướng dẫn áp dụng VBQPPL.
Trên cơ sở đó, Chính phủ đã xây dựng dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) với nhiều nội dung cơ bản, đổi mới.